Landschapsarchitectuur bekijk alle projecten in de gids

Van stadsmoeras naar nieuw model natuurgebied

Alhoewel ze ooit tot de meest rijke landschappen ter wereld behoorden, zijn onaangetaste moerassen tegenwoordig zeldzaam, omdat ze door de mens gecultiveerd zijn en gebruikt voor diverse productieve doelen. Van turfwinning en bosbouw tot veenweiden en nieuwe infrastructuur, de oorspronkelijke diversiteit en schoonheid van moerassen, die ooit in talloze sprookjes en schilderijen werden afgebeeld, is verdwenen. Het herstel van veengebieden is een taak geworden die betrekking heeft op de hele wereld.

Entree van het natuurgebied vanuit de stad
Entree van het natuurgebied vanuit de stad

Het Palimpsest van veengebieden

Rusland heeft een enorm veengebied: dit cultuurlandschap van veen is de grootste ter wereld. De Sovjet-Unie, ooit bekend om haar uitgebreide industrialisatie en houtproductie, heeft echter meer dan de helft van de veengebieden van het land ontbost en in cultuur gebracht. Als gevolg daarvan namen de vele ecologische voordelen van veengebieden steeds verder af: koolstofvastlegging, biodiversiteit en wateropslag, waardoor het risico van bosbranden toenam. Na de Tweede Wereldoorlog leidde de woningnood ertoe dat de grootste steden zoals Sint-Petersburg verder uitbreidden. Gelukkig zijn er tegenwoordig nog kleine stukjes moerasgebied over, maar die krijgen weinig aandacht door hun slechte verbinding met de stad en het gebrek aan belangstelling van recreanten. Pas toen de Covid-19 pandemie de mensen dwong hun omgeving te verkennen, ontstond er plotseling een toename van toeristen die het traditionele Russische landschap waarderen.

Transitiezone in het natuurgebied
Transitiezone in het natuurgebied

Natuurherstelstrategie

"The Palimpsest of Peatlands" is een transformatie van het bestaande model voor natuurreservaten in Rusland tot een nieuw nationaal park aan de rand van Sint-Petersburg, waar natuur en mens in balans kunnen samenleven. Om de natuur te herstellen van eeuwenlange exploitatie wordt een natuurherstelstrategie opgezet. Delen van het in cultuur gebrachte moeras worden ontoegankelijk gemaakt voor mensen door de afwateringskanalen onder water te zetten. Het raster van sloten transformeert langzaam over een periode van 80 jaar, door het herstel van het waterpeil verandert de aanwezige natuur. Door dit dynamische proces worden verschillende soorten moerassen gevormd, allemaal met hun eigen unieke ecosysteem.

Entree vanuit het natuurgebied
Entree vanuit het natuurgebied

Het ontdekken van de schoonheid van het landschap van generatie op generatie

Het park zal de rand van de stad verbinden met de bestaande moerassen, waardoor een scala aan ontmoetingen tussen mens en natuur ontstaat, die variëren van een korte wandeling tot een weekendexcursie waarbij men kan verdwalen en kennis kan maken met de schoonheid en de schatten van dit culturele landschap. Het ontwerpconcept van Terra Forma wordt gebruikt als onderdeel van de ervaring om de lagenopbouw van de moerassen aan te tonen, waardoor al het leven om ons heen tegelijkertijd en systematisch te zien is, zoals de lagen van een palimpsest. Inwoners van Sint-Petersburg kunnen het landschap door de jaren heen zien ontwikkelen en hun waardering voor het cultuurlandschap van generatie op generatie doorgeven.

Maquette Dachniki
Maquette Dachniki

Collectieve verantwoordelijkheid voor cultureel erfgoed

Om nog meer mensen bij het educatieve proces te betrekken, worden drie groepen, bestaande uit pioniers, gedefinieerd als onderdeel van het opgestelde ontwikkelingsmodel voor natuurreservaten: de datschniki (weekendtuiniers), wellnessliefhebbers en een kunstenaarskolonie. Zij zijn de eerste bewoners van het landschap die zorgdragen voor het moeras en het publiek voorzien van innovatieve manieren om dit landschap te integreren in de Russische samenleving en cultuur.

Terwijl het natuurreservaat transformeert, worden de pioniers een onmisbaar onderdeel van het proces van natuurherstel en creëren zij cultureel erfgoed. Door de ontwikkeling van dergelijke modellen voor natuurgebieden overal ter wereld kunnen landschapsarchitecten in de toekomst een veerkrachtige en flexibele natuur creëren die niet alleen deel gaat uitmaken van de cultuur, maar is in staat om klimaatverandering te doorstaan.


Afstudeerdatum: 12 juli 2022 Afstudeercommissie: Maike van Stiphout (mentor), Eva Radionova, Arjen Spijkerman Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Lodewijk van Nieuwenhuize, Gert-Jan Wisse