Foto: Loek van Vliet
Polderlintportret bekijk alle Processen

Ben Langendoen

Sectie
Erfgoed
Polderlintportretten
Gesprekken
Participatie
Gepubliceerd op

Ben Langendoen is deskundige op het gebied van agrarisch erfgoed. De waarde van de polderlinten hangt voor hem samen met de boerderijen. Wat zouden die boerderijen voor functie kunnen krijgen?

Over 50 jaar hebben we geen agrarisch Haarlemmermeer meer. Wil je dan op weg naar de toekomst toch nog iets bewaren zodat je kunt zien dat het een boerenwereld is geweest? Dan moet je een aantal boerderijen zien te bewaren. Dat hoeven er geen honderd te zijn, dertig tot veertig zou mooi zijn. Het geld dat je erin steekt is, zou subsidiabel moeten zijn. Een particulier die zijn geld erin steekt is eigenlijk zijn geld kwijt want het is een kostbare zaak.

Ben Langendoen
Ben Langendoen

Zoek de mooie boerderijen, het zijn er maar weinig . Voorwaarde is dat het voor 1950 gebouwd moet zijn. Alles wat ouder is, is nu niet meer functioneel, niet meer geschikt voor bedrijfsvoering. Ik vind dat de gemeente een plan moet hebben voor de boerderijen waarvan de boer stopt met werken omdat hij geen opvolger meer heeft. Welke betekenis kun je die boerderij geven voor de toekomst? Wat is het grote plan? De gemeente zou de boer tegemoet moeten komen om de agrarische bestemming van dat perceel om te buigen naar een halve hectare met een algemene bestemming. Zodat het ruimte kan bieden aan twee tot drie bouwkavels.

Een boerderij, daar mag niet een huis voor of ernaast. De boerderij moet altijd zichtbaar blijven vanaf de openbare weg. Ook de beplanting is belangrijk. Bijvoorbeeld boerderij Stad Zaandam aan de IJweg; dat doet Stadsherstel. Eigenlijk is dat een taak voor de gemeente.

‘De gemeente zou de boer tegemoet moeten komen om de agrarische bestemming van dat perceel om te buigen naar een halve hectare met een algemene bestemming. Zodat het ruimte kan bieden aan twee tot drie bouwkavels’

Bied ruimte aan de stoppende boer, die kan dan een ontwikkelaar in de arm nemen. Door bouwpercelen te verkopen heeft hij geld om te investeren in onderhoud en zou je als gemeente kunnen accorderen met een woonfunctie en een kleine nering, zodat een stukadoor, een schilder of een advocatenkantoor een locatie op maat krijgt. Al die beroepen die een ruimte nodig hebben. Je houdt dan de kop, het gezicht overeind. Dat is mijn stokpaartje. Aan de Lisserdijk in Buitenkaag staat de boerderij van Van Zadelhoff tegenover de molen van Hillegom. Een echt mooie boerderij, die staat nog frank en vrij in de polder. Daar zou je een beschermd poldergezicht van moeten maken.

Een keuze maken is belangrijk, want wat moet je met honderd boerderijen. Het kost heel veel geld. Dat fenomeen, dat type denken, moet je erin krijgen. Die boerderijen die aan de Hoofdvaart staan te verkrotten. Die met dat torentje, uit 1902, ik heb die historie beschreven in 2005. Toen kon ik al letterlijk de handen in de boerderij steken. De buitenmuur staat dertig centimeter naast de wanden van de kelder. Die platte keldervloer zakt niet en de buitenmuren van de boerderij wel.

Adriana Hoeve; die boer stopte een jaar of vier geleden of langer. Hij had op een bepaald moment een koper voor het hele spul en die loopt over de vloer bij de koeienstal, die zei nog, ‘het is hier gevaarlijk ‘ en zakte door de vloer. Dat zou een boerderij kunnen zijn die je kunt laten staan. Dan moet je wel weer een keuze maken want er staat een afschuwelijke singel met populieren rond die boerderij. Dat is slecht voor je bedrijf dat het altijd in de schaduw staat.

Wat we nodig hebben om het tij te keren is een notitie van de gemeenteraad, ‘wat doen we met agrarisch erfgoed’. De agrariërs die gaan stoppen moeten een vast punt hebben op het gemeentehuis, ‘wat zijn de mogelijkheden’. Wie heeft nog binding met de agrarische wereld? Ook dat is de geest van de tijd. Ik verdiep me al twintig jaar in de historie van boerderijen. Ik vind het interessant, maar de raad kan de die vragen niet aan. Er zijn een hoop carrièrejongens. Dat is iets van deze tijd, de datacenters, de wereldbedrijven.

‘Een boerderij, daar mag niet een huis voor of ernaast. De boerderij moet altijd zichtbaar blijven vanaf de openbare weg. Ook de beplanting is belangrijk.’

Als je rond de polderlinten bij het industrieterrein fietst bij de Aalsmeerderdijk, die fietspaden lopen dood. Dat heeft niets meer met agrarische uitstraling te maken. Maak groen. Ga windhagen aanleggen. Plaats sowieso overal groenstroken. En dan niet van die populieren, voor die biomassa, je moet duurzaam hout maken, duurzaam, waar je planken van kan zagen. Wat moet je met al die versnipperaars? Al die bomen worden dan naar centrales gestuurd.

Als je dit lint wil ervaren, de Hoofdvaart, moet je midden in de sloot gaan staan voor een mooie foto. In het boerderijenboek dat ik heb gemaakt, is een van de favoriete foto’s op de Calatravabrug met links de boerderij van Dirk Molenaar. Dat zijn echt blikvangers, dat moet je echt bewaren. In Lijnden gebeurt ook niets, Stichting Boei beheert het gemaal. Daar staat een motor in van 1907, is zo’n mooi gemaal van binnen, met dietegeltjes etc. Dat soort dingen moeten behouden blijven.

De Adolfshoeve, die zou ook zwaar onder handen genomen moeten worden. Het dak zit helemaal vol met asbest. Dat kost veel geld maar als de gemeente zich sterk maakt, kan daar best wat subsidie naar dat herstel. Er is een eigenaar van dat pand, maar die heeft geen ruimte om bouwkavels te maken. Naast de Adolfshoeve heb je De Vlinder, een nieuwbouwwoning met een schuur. Hij heeft geboerd in de Adolfshoeve. Boerengeluk aan de Rijnlanderweg, met een dubbele functie van zorg en agrarisch is ook prachtig, en de Adriana Hoeve.

De verpaupering is echt verschrikkelijk; de agrarische wereld verandert hier zo snel, die panden komen leeg. Van 40 hectare heb je geen broodwinning meer. De andere grote jongens van 400 hectare…dat kan nog en de oude boerderijen staan in de weg. Hoe kunnen we kleinschalig ondernemerschap ondersteunen? Iemand zou een notitie moeten schrijven voor de gemeenteraad, een discussiestuk. Opdat er een keer wordt ingebroken op de het denken. Visualiseer hoe zo’n boerderij eruit kan zien, een nieuw type erf, passend bij deze tijd, met ruimte voor ondernemerschap.

‘Bied ruimte aan de stoppende boer, die kan dan een ontwikkelaar in de arm nemen. Door bouwpercelen te verkopen heeft hij geld om te investeren in onderhoud en zou je als gemeente kunnen accorderen met een woonfunctie en een kleine nering, zodat een stukadoor, een schilder of een advocatenkantoor een locatie op maat krijgt.’

Groene linten

Aan de Geniedijk zijn die oude populieren weggehaald, was een must, en ze staan er weer, opnieuw aangeplant, dat is een plaatje aan het worden. Het laatste stuk is om en om geplant, een linde en een populier. Dat is ook verstandig, dan kun je over twintig jaar de populieren eruit zagen en dan krijgen de lindebomen ruimte. Nog beter zou de keuze voor walnoten zijn. Kwaliteit in groen en voedsel, nuttige bomen langs de weg. Langs de liniedijk en Den Burgh is een plukpark aangelegd. De ideeën zijn er wel maar er wordt geen onderhoud gepleegd, er moet gesnoeid worden. Die lange rechte lijnen met populieren, lindes het maakt niet uit. Als die groene linten maar blijven. Maak hier en daar beschermd dorpsgezicht.

Ben Langendoen is deskundige agrarisch erfgoed en auteur Haarlemmeerse Boerderijen, bewoners en wijken